Home Health and Care Services in Our Country and in the World

Evde Sağlık ve Bakım Hizmetleri, Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de yaşlı nüfus hızla artıyor. Özellikle yaşlılıkla birlikte gelen kronik hastalıkların tedavisi, kanser vakalarının çoğalması, 8 milyon bedensel engelli sayısına her yıl 150 bin kişinin eklenmesiyle ortaya çıkan sağlık hizmeti talebi, Türkiye’de evde sağlık hizmetlerini profesyonel anlamda yeni ve geleceği parlak bir sektör ortaya çıkardı. ABD ve Avrupa’da hızla büyüyen, özellikle yüksek tedavi maliyetlerini düşüren evde bakım hizmetlerinin öneminin kavranmaya başlandığı ülkemizde evde sağlık/evde bakım hizmetlerinin gelişmesini sağlamaktadır.

Evde Sağlık Hizmetleri

Sağlık kontrolleri yapılmadan, özellikle eğitimsiz kaçak işçileri çalıştıran denetimsiz ve ruhsatsız şirketlerin son yıllarda çoğalması, evde bakım yani evde hasta bakımını olumsuz etkileyen en önemli nedenlerin başında geliyor. Oysa bu hizmetin, Avrupa standartlarında sunulması için gerekli teknolojik altyapı, hekim ve hemşire kadrosunu oluşturulması gerekmektedir.

Evde bakım hizmetlerini tanımlamak gerekirse neler söylenebilir?

Evde sağlık / bakım hizmeti gelişmiş sağlık bakımının alt grubudur. Kronik ve kalıcı yetersizliği olan kişi ya da ailesine kendi ortamlarında gereksinimlerine göre planlanır. Hastanın sağlığını korur, rehabilite eder ve yaşam kalitesini yükseltir. Evde sağlık hizmetlerinin başlıca amaçları, hastanede yatma süresi ve sağlık hizmetleri maliyetlerini düşürmesi, semptomlarla ilgili şikayetleri azaltması, hastanın, çevresinden ihtiyaç duyduğu yardımı en aza indirmesi, bireyin kendi bakımına etkin bir şekilde katılmasına sağlamasıdır.

Avrupa’da ve ABD’de evde bakım sektörü sağlık hizmeti politikasının önemli bir ayağını oluşturuyor. Bu konudaki uygulamalar nelerdir?

ABD ve Avrupa’da evde bakım hizmetleri yıllardır uygulanıyor. ABD’de 20 binden fazla evde bakım kuruluşu faaliyet gösteriyor. Tüm sağlık harcamalarının yüzde 5-6’sı evde bakım için harcanıyor. Bu da 36 milyar dolarlık bir bütçe demek. Hollanda, İsveç, Danimarka ve İngiltere gibi ülkelerde merkezi hükümetler tarafından sunuluyor evde bakım hizmeti. Evde bakım kuruluşlarının verdiği hizmetleri incelediğimizde, sadece hemşire ve terapi ziyareti veren kuruluşlar, evde infuzyon hizmeti verenler, tıbbi cihaz kiralayanlar, özel hemşire ve bakıcı hizmeti verenler, hospice hizmeti verenler bulunmaktadır.

Ülkemizde evde sağlık/bakım hizmetleri destekleniyor mu?Uygulamalar neler?

T.C. Sağlık Bakanlığının çok önemli girişimleri var. Tüm kamu hastanelerinde Evde Bakım birimlerinin kurulması sağlandı. Bu çok önemli gelişme.  Tüm özel sağlık sigortaları poliçelerinde evde bakım , evde sağlık hizmetleri teminatı bulunmaktadır. Süresi kısa olmakla beraber önemli bir olanak. Evde Bakım Yönetmeliği ise 2005 yılında yürürlüğe girdi. Özel sağlık sigortaları, evde bakım sektörünün büyüdüğünü ve yarattığı hasta memnuniyetini gördükçe bu sektörü zamanla yönelecektir.

Ülkemizde evde bakım hizmetlerini ihtiyaç haline getiren faktörler nelerdir?

Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de evde sağlık hizmetlerini yaratan nedenlerin başında, yüksek maliyetli tedavilerin hem ücretini düşürmek, hem de daha kaliteli evde sağlık hizmetiyle hastanın yaşam kalitesini ve süresini artırmak geliyor. Ülkemizde son yıllarda ölüm hızlarındaki azalmayla yaşam süresi uzamaktadır. Avrupa’nın yarısı 40 yaşın üstündedir ve 2060 yılından yaşlı nüfus çocuk sayının iki katına ulaşması beklenmektedir. Ülkemizde ise durum; gelecek 25 yılda toplam nüfusun %30 artması, 65 yaş üstü nüfusun da %120 artması beklenmektedir. Gelecek 25 yılda Türkiye; dünyada yaşlı nüfusun en hızlı arttığı 2. Ülke olacaktır. 65 yaş üzeri nüfusumuzun yüzde 90’ında genellikle bir kronik hastalık, yüzde 35’inde iki, yüzde 23’ünde üç ve yüzde 14’ünde dört veya daha fazla hastalık bulunmaktadır.

Kansere vakaları dünyada ve ülkemizde hızla artmaktadır. Ülkemizdeki engelli sayısının yaklaşık 8.5 milyon dolayındadır ve bu sayıya her  yıl 150 bin kişi eklenmektedir.
Ülkemizde artık her geçen gün gelişen sağlık bilinci, koruyucu sağlık hizmetinin önemi ve kişiye özel bakım hizmeti bilinci gelişmektedir. Buna bağlı olarak kişiler;  kendi ortamında sağlık hizmetinin sunulmasını dolayısıyla çabuk iyileşme,  düşük maliyetli ve güvenilir hizmet,  hastane enfeksiyon riskinin en aza indirilmesi yönünde taleplerini ortaya çıkarmaktadır. Tüm bu nedenler, iyi planlamış, deneyimli sağlık çalışanları tarafından sunulan evde bakım / evde sağlık hizmeti sektörünü yaratarak geliştirmektedir. Evde sağlık / evde bakım hizmetleri hiç şüphesiz gereksiz hastane yatışlarını ve hastaneye geri dönüşlerini de önleyecektir. Burada en önemli katkının, hastanın yaşam kalitesine olacağı şüphesizdir.

Evde bakım / evde sağlık hizmetlerinde sunulan hizmeti olumsuz etkileyen faktörler nelerdir?

Deneyimsiz ve eğitimsiz, özellikle de kaçak işçi çalıştıran ruhsatsız şirketlerin denetlenmesi ve kapatılması gerekmektedir. Sağlık kontrolleri yapılmadan evlere gönderilen bu insanlar, hastalara ciddi sorunlar yaşatmaktadır. Kişiler evde hasta bakımını  12 ya da 24 saat eleman bulundurma ve hizmetin hemen başlaması şeklinde algılamaktadır. Güvenilir yerinde sağlık hizmetinin deneyimli sağlık ekibi tarafından çok iyi planlanması gerekmektedir. Ekip içinde hekim, hemşire, fizyoterapist, psikolog, diyetisyen, sosyal hizmet çalışanı ve bakım destek personeli mutlaka yer almalıdır.Sağlık çalışanları açısından bakıldığında karşılaşılan olumsuzluk ise, bu sektörün ikinci ek bir iş olarak algılanmasıdır. Profesyonel anlamda bu hizmeti veren kuruluşlar, bu olumsuzluğu, sürekli hizmet içi eğitim ve ücretlendirme politikasıyla bunun önüne geçebilir.

Hasta ve ailelerinin evde sağlık/ bakım hizmetlerinden ne gibi beklentileri vardır? Beklentileri şöyle sıralayabiliriz: 24 saat boyunca aynı kalitede hizmet, eğitimli ve deneyimli sağlık personeli, düşük ve karşılanabilir maliyet, geniş bir profesyonel çalışan kadrosu, hastanın kendi doktoruyla birlikte evdeki hizmetin sürdürülmesi, ihtiyaç duyduğunda ulaşabileceği bir kuruluşun var olması, kapsamlı bir evde sağlık hizmeti.

Her bireyin karşılaştığı sorunlar kendisine özgü olduğu bilinci ve yaklaşımıyla  “kişiye özel” evde sağlık / evde bakım hizmeti sunulmalıdır. Hasta haklarına inanan ve savunan, kaliteli hizmete odaklanmış, etik kuralları ilke edinen ekibin evde sağlık / evde bakım hizmeti konusunda uzmanlaşmış olması zorunludur. Hizmet alan memnuniyetinin kaliteli ve güvenilir hizmet sunumuna bağlı olduğunun bilinciyle hareket eden evde sağlık/evde bakım ekibin sürekli eğitim programı ile kendini geliştirmeli ve yenilemelidir.